Warning: Undefined global variable $_SESSION in /home/platne/serwer66074/public_html/paragrafbezznieczulenia/wp-content/plugins/pixelyoursite/includes/class-events-manager.php on line 171

Warning: Trying to access array offset on value of type null in /home/platne/serwer66074/public_html/paragrafbezznieczulenia/wp-content/plugins/pixelyoursite/includes/class-events-manager.php on line 171
Informacja o alternatywnych metodach leczenia- kto decyduje - Paragraf bez znieczulenia | Prawo medyczne dla lekarzy.
Analiza przypadków / Dla zabiegowców / Zgoda i informowanie

Kto decyduje o leczeniu — pacjent czy lekarz

Chcesz się dowiedzieć, kto decyduje o leczeniu Twojego pacjenta? Choć wydaje się oczywiste, że to lekarz, praktyka może sprawić, iż nabierzesz wątpliwości, kto decyduje o metodzie leczenia. Ta wiedza jest istotna z punktu widzenia Twojej odpowiedzialności. W ostatnich latach zapadło wiele orzeczeń, w których sądy  odpowiedziały na postawione we wstępie pytanie. Przedstawię Ci kilka kluczowych wyroków. Zobacz, jakie z nich płyną dla Ciebie wnioski.

Analiza przypadku: równorzędne metody leczenia złamania ręki

Małoletnia pacjentka trafiła na oddział szpitala, gdzie po wykonaniu zdjęcia rtg lekarze stwierdzili otwarte złamanie obu kości przedramienia  lewego (łokciowej i promieniowej z kątowym przemieszczeniem odłamów). Matka pytała, czy u jej córki będzie przeprowadzona operacja, na co otrzymała odpowiedź przeczącą. Lekarz uznali, że prawdopodobnie uda się złożyć rękę bez takiego zabiegu. Po wykonaniu zdjęcia rtg matka dziewczynki nie uzyskała już żadnych innych informacji.

Matka podpisała zgodę na zabieg, z której wynikało, że otrzymała informacje o rodzaju choroby, rodzaju i celu operacji, rodzaju znieczulenia, możliwości rozszerzenia zakresu zabiegu, ryzyku, możliwości powikłań i niepowodzenia.

Lekarze nie powiedzieli matce o istnieniu dwóch równorzędnych metod leczenia złamania ręki: metodzie zachowawczej w znieczuleniu ogólnym, przez repozycję odłamów, oraz leczeniu operacyjnym.

W znieczuleniu ogólnym lekarze wykonali u  córki repozycję odłamów i założyli opatrunek gipsowy.

Ponieważ dziewczynka odczuwała bóle ręki i nie uzyskano prawidłowego zrostu kości, w innej klinice. miesiąc później, ortopedzi wykonali zabieg operacyjny rozdzielenia zrostu pierwotnego kości łokciowej, korekcję ustawienia odłamów i zespolenie. Pacjentka przeszła dwa zabiegi operacyjne (drugi zabieg usunięcia płytki ze śrubami) z dobrym skutkiem. Uzyskano zrost złamania trzonów obu kości przedramienia.

Matka w imieniu małoletniej córki wystąpiła z roszczeniem odszkodowawczym wobec pierwszego szpitala.

W ocenie sądu postępowanie lekarzy pozwanego szpitala nie było obarczone żadnym błędem medycznym. Wybór metody zachowawczej był słuszny, a postępowanie to było równoprawne z postępowaniem operacyjnym. Pacjentka została właściwie zdiagnozowana, wybrano dobrą metodę leczenia. Postępowanie w trakcie zabiegu, a także opieka szpitalna i ambulatoryjna po zabiegu były prawidłowe.

Sąd jednak przyjął, że w rozpoznawanej sprawie istnieją podstawy odpowiedzialności pozwanego szpitala i zasądził zadośćuczynienie za naruszenie prawa pacjenta do informacji o proponowanych i możliwych metodach leczniczych. Z zebranego materiału dowodowego wynikało, że matka małoletniej powódki nie została poinformowana o alternatywnych (dwóch równoległych) metodach leczenia u jej córki.

(wyr. SA w Łodzi z 18.09.2013 r., I ACa 355/13)

Analiza przypadku: rekonstrukcja piersi metodą TRAM i Beckera

W tej sprawie u pacjentki lekarze wykonali zabieg amputacji piersi z powodu nowotworu złośliwego. Po chemioterapii kobietę zakwalifikowano do rekonstrukcji piersi metodą Beckera, tj. wszczepienia implantu. Pacjentka udała się jeszcze na konsultację do innego lekarza, który przedstawił jej możliwość wykonania zabiegu rekonstrukcji piersi metodą TRAM.

Ostatecznie rekonstrukcja została przeprowadzona metodą TRAM, prawidłowo i zgodnie z zasadami sztuki medycznej. Pacjentka wyraziła zgodę na zabieg tą metodą. Rekonstrukcja nie powiodła się. Metoda ta jest obarczona ryzykiem niepowodzenia w 30% przypadków. Jego przyczyną nie były tu błędy w sztuce medycznej, lecz częściowe niedokrwienie płata skórno-mięśniowego, przeniesionego z brzucha na klatkę piersiową.

Pacjentka wystąpiła o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Twierdziła, że gdyby została należycie poinformowana o możliwych konsekwencjach zabiegu metodą TRAM, to nie wyraziłaby zgody na wykonanie tego zabiegu. 

Zdaniem sądu, jeżeli powódka kwalifikowała się do rekonstrukcji piersi (zarówno metodą  Beckera, jak i metodą TRAM), powinna zostać szczegółowo poinformowana o wszystkich konsekwencjach wynikających z zastosowania konkretnej metody, w tym o stopniu  i zakresie ryzyka powikłań, tak aby mogła w sposób w pełni świadomy uczestniczyć w wyborze najlepszej dla siebie metody.

(wyr. SA w Gdańsku z 26.02.2010 r., I ACa 51/10)

Analiza przypadku: operacja metodą otwartą i laparoskopową

W sprawie, która znalazła swój finał w Sądzie Najwyższym pacjentka wyraziła zgodę na zabieg Nissena  wykonany metodą klasyczną otwartą. Lekarze nie poinformowali jej, że metoda Nissena może być wykonana również laparoskopowo i nie zaproponowali jej takiego zabiegu, gdyż nie była ona stosowana w pozwanym szpitalu. Kobiecie nikt nie powiedział, że istnieje możliwość przeprowadzenia zabiegu przy zastosowaniu metody laparoskopowej w innych placówkach medycznych.

Sąd wyraził pogląd, że uświadomienie przez lekarzy możliwości wykonania zabiegu metodą laparoskopową (w tym „za” i „przeciw” jednej i drugiej metody) było ich obowiązkiem. Obowiązek ten nie został spełniony, w wyniku czego pacjentkę pozbawiono wyboru i współdecydowania o sposobie leczenia.  Brak tej informacji skutkował wyrażeniem przez powódkę zgody na zabieg, która nie miała charakteru zgody uświadomionej.

(wyr. SN z 16.05.2012 r., III CSK 227/11)

Cechy wspólne spraw, które trafiły na wokandę

Wszystkie przedstawione sprawy cechuje szereg podobieństw.

  • Pacjenci wyrazili formalnie zgodę na interwencję medyczną.
  • Zabiegi zostały przeprowadzone zgodnie z zasadami sztuki medycznej.
  • Postępowania nie były obarczone żadnym błędem medycznym.
  • W każdym przypadku możliwe były do zastosowania dwie równorzędne metody leczenia.
  • Pacjenci nie zostali poinformowani o alternatywnych metodach leczenia i konsekwencjach wynikających z poszczególnych metod („za i „przeciw” każdej z metod).
  • Chorzy zostali pozbawieni możliwości wyboru i współdecydowania o sposobie leczenia.
  • Pacjenci wystąpili z roszczeniami.

Co z tego wynika? Tezy, które zawarły sądy w uzasadnieniach w/w wyroków

Zasada autonomii woli pacjenta jest jedną z podstawowych zasad prawa medycznego i wyrazem odejścia od paternalistycznego modelu relacji pomiędzy lekarzem  i pacjentem. Jej przejawem jest prawo człowieka do decydowania o samym sobie, w tym do wyboru metody leczenia.

Wybór, by był świadomy, musi  zostać poprzedzony  informacją o istniejących i dostępnych alternatywnych metodach leczenia czy diagnostyki.

Jeżeli pacjent kwalifikuje się do leczenia (wykonania zabiegu operacyjnego) kilkoma różnymi metodami, to szczegółowo poinformuj go o wszystkich konsekwencjach wynikających z zastosowania poszczególnych metod, w tym o stopniu i możliwym zakresie ryzyka powikłań. Wtedy dopiero będzie mógł w sposób w pełni świadomy uczestniczyć w wyborze najlepszej dla siebie metody.

Obowiązek taki wynika z art. 31 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, gdzie mowa jest o informacji m.in. o proponowanych oraz możliwych metodach  diagnostycznych, leczniczych. Ustawodawca nie zamieściłby takiego sformułowania, gdyby jego intencją było powierzenie wyboru  metody leczenia wyłącznie Tobie. Ustawodawca zamieścił to sformułowanie, aby dać wyraz temu, że wybór metody medycznej powierza pacjentowi.

Jeżeli zaniechasz poinformowania pacjenta, pozbawi to chorego możliwości wyboru i współdecydowania o sposobie leczenia. Standardowe wyrażenie zgody na wykonanie zabiegu jedną z możliwych metod nie będzie miało charakteru zgody uświadomionej.

Pacjent jest z reguły laikiem i nie ma pojęcia o zawiłościach diagnozowania i terapii, więc powinieneś uczynić wszystko, by przekonać go do optymalnej oraz najbardziej korzystnej, Twoim zdaniem, metody medycznej. Ostateczna decyzja należy jednak do pacjenta, który zresztą może wybrać metodę mniej inwazyjną lub o zmniejszonej skuteczności terapeutycznej.

Powinieneś poinformować o metodach leczenia stosowanych w Twojej  jednostce, ale także o metodach stosowanych w innych ośrodkach medycznych krajowych, a w szczególnych sytuacjach, w rzadkich, skomplikowanych przypadkach, także zagranicznych.

(wyr. SN z 24.09.2015 r., V CSK 738/14)

Same informacje o dostępnych metodach leczenia są dla pacjenta mało wartościowe, jeżeli nie wie, jakie są konsekwencje ich zastosowania albo zaniechania, skuteczności i przydatności. Konieczna jest wiedza o ryzykach, jakie się wiążą z zastosowaniem każdej z nich. O tym pisałam tutaj.

Pacjent decyduje o leczeniu

Jeżeli istnieją alternatywne metody diagnostyczne lub lecznicze, wybór jednej z nich należy do pacjenta. Wybór ten musisz uszanować, nawet jeśli, Twoim zdaniem, nie jest on trafny.

Ty wybierasz jedynie metody, których zastosowanie proponujesz pacjentowi. On, oświadczając spośród jakich ewentualności dokonał wyboru, ostatecznie decyduje. Powinieneś go w tym efektywnie wspomóc, ale nie odpowiadasz za rezultat. Pacjent może nie zdecydować się na proponowaną przez Ciebie, bardziej efektywną metodę i jego wolę trzeba uszanować.

Pacjent może zadecydować o rezygnacji z dokonania wyboru metody zabiegu operacyjnego, jeśli obdarza Cię całkowitym zaufaniem i prosi o podjęcie decyzji za niego.

Moje wnioski dla Ciebie

  • Informacja o alternatywnych metodach leczenia musi być elementem świadomej zgody.
  • Pamiętaj, aby na formularzu zgody umieszczać informacje o alternatywnych metodach postępowania, jeżeli w danym wypadku możesz je zastosować lub są one dostępne w innych ośrodkach, wraz z informacją dotyczącą bezpieczeństwa ich stosowania i ich przewidywanej skuteczności terapeutycznej.

Jeśli potrzebujesz indywidualnej pomocy związanej z prawem medycznym, skontaktuj się ze mną pod adresem: kontakt@paragrafbezznieczulenia.pl

Przeczytaj ciekawy tekst 8 błędów związanych z uzyskiwaniem świadomej zgody pacjenta. Sprawdź, czy Ty też je popełniasz.

Eliza Jurgielaniec, radca prawny

0 komentarzy

    Skomentuj